A. W. Nieuwenhuis Merentasi Borneo (1894-1994)

Authors

  • Bernard Sellato

Keywords:

Central Borneo, A. W. Nieuwenhuis, ekspedisi merentasi Borneo

Abstract

Pada tahun 1993 saya telah memulakan di Jakarta satu peringatan ekspedisi eksplorasi pelopor utama Belanda merentasi Kalimantan, dari Pontianak di barat sehingga Samarinda di timur, yang telah dimulakan tepat satu abad sebelumnya. Acara-acara berkaitan termasuklah satu pameran tentang Kalimantan di Erasmus Huis, pusat kebudayaan Belanda di Jakarta; satu ekspedisi ilmiah berprofil tinggi, yang telah dianjurkan oleh kumpulan media nasional Gramedia, menelusuri (tapak tilas) ekspedisi-ekspedisi Nieuwenhuis; dan penerbitan edisi berbahasa Indonesia[1] karya klasik Nieuwenhuis dalam bahasa Belanda, In Centraal Borneo (1900), yang telah diterbitkan oleh Gramedia di Jakarta dan dikeluarkan pada bulan Julai 1994, sempena Persidangan Antarabangsa DwiTahunan Ketiga Majlis Penyelidikan Borneo di Pontianak, Kalimantan Barat. Halaman berikut telah diterjemahkan dari pendahuluan yang saya tulis untuk buku ini.[2]

 

[1] Nieuwenhuis, A.W., 1994, Di Pedalaman Borneo. Perjalanan dari Pontianak ke Samarinda 1894, abridged by Dr. Jan B. Avé, translated from the Dutch into Indonesian by T. Slamet and P. G. Katoppo, Prakata by Prof. Koentjaraningrat, Pendahuluan by Bernard Sellato, Jakarta: Gramedia Pustaka Utama & Borneo Research Council, 266 p., 62 photographs; pp. xiii-xxii. (1st edition, In Centraal Borneo, Leiden: Brill, 1900, 2 vol.).

[2] Originally published in Borneo Research Bulletin 25: 14-31, 1993. We thank the Bulletin for the permission granted to translate and republish in Journal Borneo Kalimantan Volume 7 Issue 1, 2021

References

Anonymous (1896). Expeditie door Centraal-Borneo. TNAG, 13, 399-400.

Anonymous (1896-97). Dr. Nieuwenhuis' tocht dwars door Borneo. TNAG, 13, 533-542; 14, 142-147, 618-628.

Anonymous (1897-1902). Dr. Nieuwenhuis' reis door Borneo. De Indische Mercuur, 20, 108, 210, 458, 493; 22, 66; 24, 10, 62-63; 25, 357.

Avé, J. (1972a). Kalimantan Dayaks. In F. LeBar (Ed.), Ethnic Groups of Insular Southeast Asia (pp.185-187). HRAF Press.

Avé, J. (1972b). Ot Danum Dayaks. In F. LeBar (Ed.), Ethnic Groups of Insular Southeast Asia (pp.192-194). HRAF Press.

Avé, J. & King, V.T. (1986). Borneo: The People of the Weeping Forest: Tradition and Change in Borneo, National Museum of Ethnology.

Barth, J.P.J. (1910). Boesangsch-Nederlandsch Woordenboek. Landsdrukkerij.

Bertling, C.T. (1953). In memoriam A.W. Nieuwenhuis. TNAG, 70, 21-422.

Bouman, M.A. (1924). Ethnografische aanteekeningen omtrent de Gouvernements-landen in de boven-Kapoeas, Westerafdeeling van Borneo. TBG, 64, 173-195.

Bouman, M.A. (1952). Gegevens uit Smitau en Boven-Kapoeas. Adatrechtsbundels, 44, 47-86.

https://doi.org/10.1007/978-94-015-2734-7_2

Büttikofer, J. and Molengraaff, G.A.F. (1894-1895). Toch naar de Boven Kapoeas op het eiland Borneo. TNAG, 11, 289-292, 432-438, 642-643, 749-751, 858-859, 965-972, 1008-1012; 12: 113-133.

Ding Ngo, A.J. (1977). Mengunjungi Mahakam, MS in Indonesian.

Ding Ngo, A.J. (n.d.) Dr. A.W. Nieuwenhuis: buku Quer durch Borneo I dan II, MS in Indonesian.

Enthoven, J.J.K. (1903). Bijdragen tot de Geographie van Borneo's Westerafdeeling. Brill, 2 vols.

Hageman, J. (1855). Iets over den dood van George Müller. TBG, III, 487-494.

Helbig, K.M. (1941). Georg Müller, ein deutscher Pionier im malaiischen Archipel. Geographische Zeitschrift, 47, 88-94.

Hose, C. (1894-1895). The Natives of Borneo. The Sarawak Gazette, 24, 172-173, 192-193, 214-215; 25, 18-19, 39-40.

Hose, C. and McDougall, W. (1912). The Pagan Tribes of Borneo. Macmillan, 2 vols.

Hubrecht, A.A.W. (1894). Eene nederlandsche expeditie naar Midden Borneo. De Indisch Gids, 16, 441-442.

Ivanoff, P. (1955). Chez les coupeurs de têtes de Bornéo. Arthaud.

Jongejans, J. (1922). Uit Dajakland. Meulenhoff.

Kessel, O. Von (1849-1850). Statistieke aanteekeningen omtrent het stroomgebied der rivier Kapoeas (Westerafdeeling van Borneo). Indisch Archief, I(2), 165-204.

Knappert, S.C. (1905). Beschrijving van de onderafdeeling Koetei. Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde v. Nederlandsch-Indië, 58, 575-654.

https://doi.org/10.1163/22134379-90001995

Lii' Long, S. & A.J. Ding Ngo (1984). Syair Lawe'. Gajah Mada University Press, 5 vol.

Lijnden, D.W.C. van & Groll, J. (1851) Aanteekening over de landen van het stroomgebied der Kapoeas. Natuurkundig Tijdschrift v. Ned.-Ind., II, 537-636.

Lumholtz, C. (1920). Through Central Borneo. T.F. Unwin, 2 vols.

Molengraaff, G.A.F. (1895a). De Nederlandsche expeditie naar Centraal-Borneo in 1894. In Handelingen van het 5de Nederlandsche Natuur- en Geneeskundig Congres, Amsterdam, April 1895 (pp. 498-506), Kleynenberg.

Molengraaff, G.A.F. (1895b). Die niederländische Expedition nach Zentral Borneo in den Jahren 1893 und 1894. Petermann's Mittheilungen, 41, 201-208.

Molengraaff, G.A.F. (1900). Borneo Expeditie: Geologische Verkenningstochten in Centraal Borneo (1893-1894), Brill; Gerlings.

Molengraaff, G.A.F. (1902). Borneo Expedition: Geological Explorations in Central Borneo (1893-1894), Brill; Kegan Paul, Trench, Trubner & Co.

https://doi.org/10.5962/bhl.title.137012

Nieuwenhuis, A.W. (1898). La récente expédition scientifique dans l'île de Bornéo. Tijdschrift v. Ind. Taal-, Land- en Volkenkunde, Batav. Gen. (TBG), 40(5-6), 508-541.

Nieuwenhuis, A.W. (1900a). In Centraal Borneo. Reis van Pontianak naar Samarinda, Brill, 2 vol. (I: viii + 308; II: viii + 369 + xvi).

Nieuwenhuis, A.W. (1900b). Tweede reis van Pontianak naar Samarinda in 1898 en 1899. Tijdschrift v. h. Kon. Ned. Aardrijkskundig Gen. (TNAG), 2de Ser., XVII, 177-204, 411-435.

Nieuwenhuis, A.W. (1901a). Mededeelingen over eene commissie-reis naar Centraal-Borneo. TNAG, 18, 383-393.

Nieuwenhuis, A.W. (1901b). Mededeelingen over het vervolg der commissie-reis naar Centraal-Borneo. TNAG, 18, 1013-1073.

Nieuwenhuis, A.W. (1901c). Algemeene beschouwingen en gevolgtrekkingen naar aanleiding van de commissie-reis naar Centraal-Borneo van Mei 1898 tot December 1900. TNAG, 18, 1074-1121.

Nieuwenhuis, A.W. (1902). Een schets van de bevolking in Centraal-Borneo. Tijdschrift voor Geschiedenis, Land- en Volkenkunde, 17, 179-208.

Nieuwenhuis, A.W. (1903a). Influence of changed conditions of life on the physical and psychical development of Central Borneo. Proceedings of the Koninklijk Akademie van Wetenschappen te Amsterdam, Section of Science, 5, 525-540.

Nieuwenhuis, A.W. (1903b). Anthropometrische Untersuchungen bei den Dajak, Haarlem.

Nieuwenhuis, A.W. (1904-07). Quer durch Borneo. Ergebnisse seiner Reisen in den Jahren 1894, 1896-97 und 1898-1900, Brill, 2 vol. (I: 1904, xv + 493 + 97 photo plates + 2 maps

II: 1907, xiii + 559 + 73 photo plates + 18 color pl.).

Nieuwenhuis, A.W. (1906). Die medicinischen Verhältnisse unter den Bahau- und Kenja-Dajaks auf Borneo. Janus, 11, 108-118, 145-163.

Nieuwenhuis, A.W. (1907). De woning der Dajaks. Het Huis Oud en Nieuw, pp. 357-392.

Nieuwenhuis, A.W. (1911). Animisme, spiritisme en feticisme onder de volken van de Nederlandsch-Indischen Archipel. Hollandia.

Nieuwenhuis, A.W. (1917) Die Wurzeln der Animismus; Eine Studie über die Anfänge der naiven Religion, nach den unter primitiven Malaien beobachteten Erscheinungen, Brill.

Nieuwenhuis, A.W. (1925). Kunst van Borneo in de verzameling W.O.J. Nieuwenkamp. Nederlandsch- Indië Oud en Nieuw, 10(3), 67-92.

Nieuwenhuis, A.W. (1928). Ten years of hygiene and ethnology in primitive Borneo (1891-1901). In B.J.O. Schrieke (Ed.), The effect of Western influence on native civilizations in the Malay archipelago (pp. 10-33). Koninklijk Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen.

Nieuwenhuis, A.W. (1936-37). Het dagelijksch bestaan van Dajakstammen in onafhankelijke streken. Tropisch Nederland, 9, 125-128, 143-144, 157-160, 168-173, 189-192, 205-208, 221-224, 237-240, 251-256.

Nieuwenhuis, A.W. (1952). Der Fetischismus im Indischen Archipel und seine psychologische Bedeutung. Archiv für Religionwissenschaft, 23, 265-277.

Nieuwenhuis, A.W. (1994). Di Pedalaman Borneo. Perjalanan dari Pontianak ke Samarinda 1894, abridged by Dr. Jan B. Avé, translated from the Dutch into Indonesian by T. Slamet and P. G. Katoppo, Prakata by Prof. Koentjaraningrat, Pendahuluan by Bernard Sellato, Jakarta: Gramedia Pustaka Utama & Borneo Research Council, 266 p., 62 photographs

pp. xiii-xxii. (1st edition, In Centraal Borneo, Leiden: Brill, 1900, 2 vol.)

Roth, H.L. (1968 [1896]). The Natives of Sarawak and British North Borneo. University of Malaya Press, 2 vols.

Rousseau, J. (1988). Central Borneo: A Bibliography, Sarawak Museum Journal, 38(59), Special Monograph no 5.

Rousseau, J. (1990). Central Borneo: Ethnic Identity and Social Life in a Stratified Society. Clarendon Press.

Schwaner, C.A.L.M. (1853-1854). Borneo: Beschrijving van het stroomgebied van den Barito. P.N. van Kampen, 2 vols.

Sellato, B. (1991). Vous avez dit explorateurs? In A. Guerreiro and P. Couderc (Eds.), Bornéo - Des chasseurs de têtes aux écologistes (pp. 31-40). Autrement, Hors-Série No. 52, March 1991.

Sellato, B. (1994). Foreword to Di Pedalaman Borneo. Perjalanan dari Pontianak ke Samarinda 1894, by Anton W. Nieuwenhuis, abridged by Jan B. Avé, translated from the Dutch into Indonesian by T. Slamet and P. G. Katoppo, foreword by Prof. Koentjaraningrat, Jakarta: Gramedia Pustaka Utama & Borneo Research Council, 266 p., 62 photographs

pp. xiii-xxii. (1st edition, In Centraal Borneo, Leiden: Brill, 1900, 2 vol.)

Sellato, B. (1996). Satu abad penelitian terhadap kebudayaan Kalimantan, review article about Kebudayaan Dayak: Aktualisasi dan Transformasi, by Paulus Florus et al., Jakarta: Grasindo, & Pontianak: Institute of Dayakology Research and Development, 1994, 278 p.; and Di Pedalaman Borneo. Perjalanan dari Pontianak ke Samarinda 1894, by A.W. Nieuwenhuis, Jakarta: Gramedia Pustaka Utama & Borneo Research Council, 1994, 266 p.; in Kalimantan Review, 14, 55-57.

Smythies, B.E. (1955). Dr. A. W. Nieuwenhuis - A Borneo Livingstone. The Sarawak Museum Journal, 6, 493-509.

Tillema, H.F. (1989). A Journey among the Peoples of Central Borneo in Word and Picture, edited and with an introduction by Victor T. King, Singapore: Oxford University Press, 251 p. (based on Apo-Kajan. Een filmreis naar en door Centraal-Borneo, Amsterdam: van Munster's Uitgevers-Maatschappij, 1938).

Tromp, S.W. (1889). Een reis naar de bovenlanden van Koetei. TBG, XXXII, 273-304.

Tromp, S.W. (1890). Mededeelingen uit Borneo. TNAG, 7, 728-763.

Veth, P.J. (1854-1856). Borneo's Wester-Afdeeling: Geographisch, Statistisch, Historisch, voorafgegaan door eene algemeene schets des ganschen eilands, Zaltbommel: Joh. Noman en Zoon, 2 vols.

Walchren, E.W.F. van (1907). Een reis naar de bovenstreken van Boeloengan, Midden-Borneo. TNAG, 24, 755-844.

Weddik, A.L. (1849-1850). Beknopt overzigt van het Rijk van Koetai op Borneo. Indisch Archief, I(1), 78-105; IA I(2), 123-160.

Downloads

Published

2021-06-30

How to Cite

Sellato, B. . (2021). A. W. Nieuwenhuis Merentasi Borneo (1894-1994). Journal of Borneo-Kalimantan, 7(1), 21–34. Retrieved from https://publisher.unimas.my/ojs/index.php/BJK/article/view/3590